"De grootste moeilijkheid om te leren spelen, komt niet zozeer door de
ongeschiktheid van de vingers, zoals velen beweren, maar vanwege een
gebrek aan opmerkzaamheid, van passende aandacht."

Jean-Baptist Besard, Thesaurus Harmonicus, Köln 1603

 

 

André Burguete

Johann Sebastian Bachs Composities voor luit


Johann Sebastian Bach en de luit

Johann Sebastian Bach was als luitcomponist een buitenbeentje. Zijn weinige werken voor dit instrument, bevatten echter prikkelende suggesties die de luit mogelijk voor een verdwijnen zouden behoed hebben, als dat spoor toen gevolgd was geweest en verder uitgediept. Bachs ingenieuze combinatie van de grotere muzikale flexibiliteit van een instrument met enkele snaren (Angélique) met de voordelen van een uitgebreide D-mineur stemming in de gaf aanleiding tot een type luit dat zijn tijd ver vooruit was en waarschijnlijk zelfs in staat zou zijn geweest om aan de muzikale eisen van de klassieke en romantische periode te voldoen.

De hier voorliggende tabulaturen zijn het resultaat van een theoretisch en praktisch onderzoek dat wel 25 jaar in beslag nam. Het gaat niet over de intabuleringen van een notentekst in zijn gewone betekenis, doch veeleer om een poging om met de grootste nauwkeurigheid de weg terug te vinden die Johan Sebastian Bach zocht op de kronkelende doolhof van de luittoets. Het ontraadselen van speeltechnische structuren, die in de luitcomposities van Bach verborgen zijn, behelst natuurlijk de reconstructie van de vingerzettingen.

↑ naar boven


Werk en Reconstructie

De intavolaties brengen het bewijs dat de composities en arrangementen van Bach voor luit, niet slechts bestemd waren voor zulk een instrument, maar eerder om de uitvoering die hij voor ogen had tot in het kleinste detail en speelpraktisch, volledig notengetrouw om te zetten.

Kenners van barokke luittabulaturen, zullen bij het spelen van de gereconstueerde tabulaturen met verbluffing vaststellen, dat de "esprit géometrique"van deze componist helemaal niet moet onderdoen voor zijn composities voor viool, orgel en klavier. Dat wil echter niet zeggen dat Johann Sebastian Bach op de luit over gelijkaardige speeltechnieken beschikte als de belangrijkste luitisten van zijn tijd. Het is veeleer te wijten aan zijn gemis aan praktische speelkennis, dat hij de mogelijkheid om iedere noot op dit instrument haar volledige waarde te kunnen aanhouden, hetzelfde belang toekende als de volmaaktheid van de compositie zelf.

Het volharden in de uitvoerbaarheid in elke maat wat betreft het aanhouden van de noten, had in het geval van componisten van lager allure, zeker een vermindering in muzikale kwaliteit met zich meegebracht. In het geval van Johann Sebastian Bach echter, voerde dat volmaakte evenwicht tussen geniale inspiratie en elegante speeltechnische uitvoering tot de volmaaktste soli, die de luitmuziek van de 18e eeuw te bieden heeft.

↑ naar boven


Publicatie

Johann Sebastian Bach en de luit in de 18de eeuw

Onderzoekingen naar de luitpraktijk in de 18de eeuw, spitsten zich heel lang voornamelijk toe op de persoon van Silvius Leopold Weiss (1684-1750), de hofluitist in Dresden, die als buitengewoon uitvoerder en meest vruchtbare componist voor zijn instrument, deze eeuw domineerde.

Het in vergelijking kleine oeuvre van Johann Sebastian Bach voor de luit werd zoals de composities van Weiss overgeleverd, maar kon in tegenstelling daarmee tot op heden niet echt speelpraktisch bevredigend en bruikbaar gemaakt worden.

De reden hiervoor lag in de verkeerde opvatting, dat het instrument dat door J.S.Bach gebruikt werd, principieel hetzelfde model zou geweest zijn als datgene waarvoor S.L.Weiss zijn composities schreef. De weergave van de luitstukken van Bach op zulk een instrument, is zeker qua klank, minder bevredigend. De overgeleverde notentekst is enkel in verdraaide vorm mogelijk, om maar te zwijgen van bewerkingen van deze composities voor gitaar, die eerder gelijk staan met een amputatie.

Nadere onderzoeken tonen nu aan dat het merendeel van de in de tijd van Bach gebruikte luiten, aanmerkelijk groter waren dan tot hiertoe werd aangenomen. In het bijzonder in de huismuziek was er een veel verspreid instrument in de huismuziek, met name de "Angélique". In tegenstelling met de luit van Weiss, was ze slechts enkel besnaard. Ze heeft tot op heden nauwelijks een plaats gevonden in de praktijk van de muziek. Indien zulk instrument wordt omgestemd is het mogelijk de luitcomposities van Bach, niet alleen absoluut notengetrouw, maar ook elegant, vloeiend en ongemeen welluidend weer te geven.

De auteur verbindt in zijn persoon de bekwaamheid van de praktiserende luitist en muziekwetenschapper. De geplande publicatie vat zijn bevindingen samen van een onderzoek dat 25 jaar duurde. Het is een gedeelte van een publicatieproject dat- buiten dit geillustreerde tekstboek- ook de bekendmaking inhoudt van de reconstructie van niet-overgeleverde tabulaturen van Bach (inbegrepen hun vingerzettingen) naast onbekende luitcomposities van Johann Sebastian Bach. Voor meer informatie, zie het eerste deel van de hieronder vermelde publicatiereeks. Het is gratis beschikbaar op de volgende website:

www.musica-longa.de

 
  Musica Longa  
Vol 1 Johann Sebastian Bach's compositions and
arrangements for the lute / text volume (104 pages)
ISMN 979-0-700120-80-1
Edition A4
Vol 2 • Suite e-minor, BWV 996
• Prelude c-minor, BWV 999
introduction, piano score with lute part
ISMN 979-0-700120-82-5
Edition A3
Vol 2a • Suite e-minor, BWV 996
• Prelude c-minor, BWV 999
lute part
ISMN 979-0-700120-83-2 Edition A3
Vol 3 • Suite c-minor, BWV 997
introduction, piano score with lute part
ISMN 979-0-700120-84-9
Edition A3
Vol 3a • Suite c-minor, BWV 997
lute part
ISMN 979-0-700120-85-6 Edition A3
Vol 4 • Prelude, Fugue and Allegro Es-major, BWV 998
introduction, piano score with lute part
ISMN 979-0-700120-86-3
Edition A3
Vol 4a • Prelude, Fugue und Allegro Es-major, BWV 998
lute part
ISMN 979-0-700120-87-0 Edition A3
Vol 5 • Suite g-minor, BWV 995
introduction, piano score with lute part
ISMN 979-0-700120-88-7
Edition A3
Vol 5a • Suite g-minor, BWV 995
lute part
ISMN 979-0-700120-89-4 Edition A3
Vol 6 • Fugue g-minor, BWV 1000
• Suite E-major, 1006a
introduction, piano score with lute part
ISMN 979-0-700120-90-0
Edition A3
Vol 6a • Fugue g-minor, BWV 1000
• Suite E-major, BWV 1006a
lute part
ISMN 979-0-700120-91-7 Edition A3
Vol 7 Ensemble works with lute
• Italian Concerto, BWV 971
(reconstructed first version for violin and lute)
• Johannes-Passion, BWV 245, Arioso Nr. 31:
„Betrachte, meine Seel“
• Matthäus-Passion, BWV 244, Aria Nr. 57:
„Komm, süßes Kreuz“
introduction, piano score with lute part
ISMN 979-0-700120-92-4
Edition A3
Vol 7a Ensemble works with lute, BWV 971, 245, 244
lute part
ISMN 979-0-700120-93-1 Edition A3
Vol 8 Unsecured lute compositions
lute tabulature and transcription
ISMN 979-0-700120-94-8
Edition A3
 

↑ naar boven


Voordrachten en demonstraties

Er bestaat de mogelijkheid om voordrachten of demonstraties over het thema “Johann Sebastian Bach en de luit in de 18de eeuw” te boeken.

mail@liuto-forte.com

↑ naar boven


André Burguete

André Burguete is van Spaans-Duitse afkomst en werd in 1951 in Sint-Petersburg geboren. Hij groeide op in Dresden, studeerde luit en gitaar bij Roland Zimmer in Weimar, contrapunt bij Walter Heinz Bernstein in Leipzig en was gaststudent bij de musicologische colleges van Hans Grüß. Van 1989-1997 leidde hij het "Institut für Lautenmusikforschung - Akademie Weiß" in het Parc de Schoppenwihr bij Colmar (Frankrijk). André Burguete is voornamelijk actief als solist en is een van de bekende vertolkers op zijn gebied. Hij ontving de "Regio Music Prize" in Basel in 1991, de "European Prize for outstanding cultural Achievement" in Oxford in 1995 en de "Prix Européen de l'innovation pour les Ins-truments de musique" in Parijs in 1999 voor de ontwikkeling van de Liuto forte, een luit voor de 21e eeuw. Sinds zijn twintigste wijdt André Burguete zich aan het bespelen van historische lluiten, het onderzoeken van hun geschiedenis en het ontwikkelen van hun repertoire. Door zijn jarenlange praktische ervaring met originele instrumenten uit de 18e eeuw kende hij zowel de voordelen als de beperkingen ervan. De beperkingen die zij opleggen aan een muzikale creatieve wil die in die ook getraind is op het repertoire van de 19e en 20e eeuw werden met de jaren steeds benauwender. Geconfronteerd met de keuze om het luitspel op te geven of het voorbeeld van de grote luitisten uit het verleden te volgen en het instrument aan zijn tijd aan te passen, koos André Burguete voor het laatste. Een belangrijke impuls was zijn studie van enkelbesnaarde luitinstrumenten uit de 17e en 18e eeuw, met name het vermoedelijke instrument van Johann Sebastian Bach. Zo werd hij de initiator van de ontwikkeling van de "nieuwe luit" (Liuto forte), die een groeiende populariteit geniet bij spelers over de hele wereld.

↑ nach oben


Contact

André Burguete
Wägnerstrasse 18
D-01309 Dresden
E-Mail: mail@liuto-forte.com

↑ naar boven


Impressum

Aanbieder van diensten volgens § 5 TMG:

André Burguete
Wägnerstrasse 18
D-01309 Dresden

E-Mail: mail@liuto-forte.com

Verantwoordelijke voor de webstek:
André Burguete, Wägnerstrasse 18, D-01309 Dresden

Teksten
André Burguete

Afbeelding
Caspar Netscher, Drei musizierende Damen, Städtische Sammlungen Wetzlar (Photo: Axel Schneider, Frankfurt/M)

Webdesign
michaelkaden.de, 2011

Vertalingen
Ruskin Watts (EN)
Christian Meyer (FR)
Greet Schamp (NL)

↑ naar boven